1. Барпыбаев Т.Р., Токтомамбетова Ж.С.
УДК 3.37.02 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.01
ОКУТУУНУН АКТИВДҮҮ МЕТОДУ КАТАРЫ КЕЙС-ЫКМА ТЕХНОЛОГИЯСЫН КОЛДОНУУ
Аннотация: макалада окутуунун активдүү методдорунун бири болгон жана учурда да актуалдуу маселе катары каралып келе жаткан кейс-ыкма методу менен студенттердин компетенттүүлүгүн баалоо каралган. Ошондой эле кесиптик билим берүүнүн практикасына бул методду кийирүүнүн багыттары, максаттары, түзүлушү, салттуу окутуудан болгон айырмачылыктары, талаптары, кырдаалдык маселерди тузүү менен аларды талдоо жана кейс-ыкма аркылуу баалоонун жолдору көрсөтүлгөн. Кейс-ыкма методу аркылуу окуу материалдарын өздөштүрүү процессинде студенттердин иши активдүү болуп жекече сапаттары калыптандырылат, ой-пикирлерин кеңири баяндоого шарт түзүлөт. Кейс ыкмасында чыныгы турмуштан алынган конкретүү кырдаалдын модели белгиленген эрежелер аркылуу иштелип чыгат, мында студенттер өздөштүрө турган практикалык көндүмдөр жана билимдердин жыйындысы чагылдырылат. Кейс технологияда белгиленген билимдерди баалоону гана эмес, студенттердин конкреттүү кырдаал боюнча талдоо жасоосу, тиешелүү чечимдерди кабыл алуусу, логикалык ой-жүгүртүүсү бааланат. Түйүндүү сөздөр: компетенттүүлүк, баалоо, кейс-ыкма методу, дискуссия, презентация, кырдаал, кейс тапшырмалар, билгичтиктер, көйгөй, сабак.
ПРИМЕНЕНИЕ КЕЙС-ТЕХНОЛОГИИ КАК АКТИВНОГО МЕТОДАОБУЧЕНИЯ
Аннотация: в статье рассмотрено актуалность применения кейс-технологии как активный метод обучения для оценивания компетентности студентов. А также рассмотрены тенденции, цели, структура, рахница между тардиционным обучением, требования, составление ситуационных задач и пути оценивания с кейс-технологией. Кейс- технология обуславливает освоение учебного материала студентами, приэтом повышается их активность, формилируется личностные свойства, сожаются условия для самовыражения. В кейс-технологии разработывается модель конкретной ситуации и при этом у студентов формилируются практические знания и умения. Кейс-технологии выражается не только оценивание знания студентов, но и анализ задач конкретной ситуации, применение конкретных решений и их обоснование, оценивание логического мышления студентов. Ключевые слова: компетентност, оценивание, метод кейса, дискуссия, презентация, ситуация, кейс задания, умения, проблема, занятия.
APPLICATION OF CASE TECHNOLOGY AS AN ACTIVE METHOD TRAINING
Annotation: the article considers the relevance of the use of case technology as an active teaching method for assessing the competence of students. Trends, goals, structure, difference between traditional training, requirements, preparation of situational tasks and ways of assessment with case technology are also considered. Case technology determines the development of educational material by students, thus their activity increases, personal properties are formed, conditions for self-expression are improved. In case technology, a model of a specific situation is developed and at the same time students form practical knowledge and skills. Case technology expresses not only the assessment of students’ knowledge, but also the analysis of tasks of a specific situation, the application of specific solutions and their justification, the assessment of students’ logical thinking. Keywords: competence, assessment, case method, discussion, presentation, situation, task case, skills, problem, classes.
2. Абдисалам кызы Миргүл.
УДК: 373.3 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.02
Аннотация: Бул макалада кыргыз ыр фольклорунун жанрдык жана жанрдык системасын изилдөө да ага мүнөздүү мазмунду, калыптандыруучу элементтерди ачууга багытталган. Ушуга байланыштуу мазмун жана форма түшүнүктөрү жанрдык системанын эстетикалык жалпылоочу категорияларынын милдетин аткарат. Ачкыч сөздөр: жанр, музыка, фольклор, ырым, эмгек, эпос.
ЖАНРЫ КЫРГЫЗСКОГО МУЗЫКАЛЬНОГО ИСКУССТВА
Аннотация: В данной статье исследование жанрово-жанровой системы кыргызского песенного фольклора направлено на выявление его характерного содержания и формообразующих элементов. В связи с этим понятия содержания и формы выступают обобщающими эстетическими категориями жанровой системы. Ключевые слова: жанр, музыка, фольклор, обряд, произведение, эпос.
Keywords: genre, music, folklore, rite, work, epic.
3. Абдисалам кызы Миргүл.
УДК: 373.3 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.03
АКЫНДЫК ӨНӨР РУХАНИЙ ФЕНОМЕН КАТАРЫ
Аннотация: Бул макалада акын поэзиясы Борбордук Азиянын көчмөн элдеринин арасында орун алган, ал кыргыздар менен казактарда өзгөчө өнүгүүгө ээ болгондугу чагылдырылган. Алар көбүнчө кылдуу музыкалык аспаптын (кыргыздарда комуз, казактарда домбыра) коштоосунда оозеки поэтикалык формада аткарышкан. Алар карапайым элдин сезимдерин чагылдырган, өз доорунун социалдык жаман көрүнүштөрүн ашкерелеген элдик ырчылар катары кабыл алынганы белгиленет. Ачкыч сөздөр: акын, көчмөн,комуз, таланттуу, музыка, эстетика.
ПОЭТИЧЕСКОЕ ИСКУССТВО КАК ДУХОВНОЕ ЯВЛЕНИЕ
Аннотация: В данной статье показано, что поэзия поэта имела место среди кочевых народов Центральной Азии, а особое развитие она имела у кыргызов и казахов. Обычно они исполнялись в устной поэтической форме под аккомпанемент струнного музыкального инструмента (комуз по-киргизски, домбыра по-казахски). Отмечается, что они воспринимались как народные певцы, отражавшие чувства простых людей и обличающие социальные пороки своего времени. Ключевые слова: поэт, кочевник, комуз, талантливый, музыка, эстетика.
POETIC ART AS A SPIRITUAL PHENOMENON
Abstract: This article shows that the poet’s poetry took place among the nomadic peoples of Central Asia, and it had a special development among the Kyrgyz and Kazakhs. They were usually performed in oral poetic form to the accompaniment of a stringed musical instrument (komuz in Kyrgyz, dombra in Kazakh). It is noted that they were perceived as folk singers, reflecting the feelings of ordinary people and exposing the social vices of their time. Keywords: poet, nomad, comuz, talented, music, aesthetics.
4. Адына кызы Анарубия, Карим кызы Гулкан,Дилдебекова А.М.
УДК 004.378 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.04
МАТЕМАТИКА САБАГЫНДА ПРЕДМЕТТЕР АРАЛЫК БАЙЛАНЫШТАРДЫ ИШКЕ АШЫРУУДА ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАРДЫ КОЛДОНУУ
Аннотация: Макалада математика сабагында предметтер аралык байланышты ишке ашырууда онлайн платформаларды колдонуунун жолдору каралат. Учурда окуучуларды сабакка кызыктыруу эң биринчи маселелерден болуп саналат. Ал эми сабакка кызыктыруу үчүн мугалим абдан изденип, жаңы технологияларды сабактарга колдонууну өздөштүрүүсү абзел. Заманбап технологияларды окутуунун традициялык методдору менен биргеликте колдонуу окуучунун дүйнө таанымын кеңейтип, өзгөрүп жаткан окутуунун формаларына, методдоруна ылайык окуу материалын өркүндөтүлгөн формада кабыл алууга, предметтер аралык байланышты ишке ашырууга жана өз алдынча изденүүгө мүмкүндүк берет. Азыркы учурда окутууда колдонулган онлайн платформалар абдан көп. Мугалим сабактын тибине жараша алардын ичинен окуучулар үчүн эң жөнөкөй жана түшүнүктүү болгон, окутуунун эффективдүүлүгүн жогорулатуучу түрүн тандап алуусу керек. Онлайн платформаларды колдонуу окуучуларды сабакка кызыктырып, чыгармачылык менен тапшырмаларды аткарууга өбөлгө түзөт. Математика сабагында предметтер аралык байланышты ишке ашыруу окутуу жана тарбиялоо процессине комплекстүү мамиле кылуунун негизги шарты болуп саналат. Түйүндүү сөздөр: компьютердик технологиялар, предметтер аралык байланыш, модернизация, мультимедиялык презентациялар, окутуунун методдору, окутуу процесси, заманбап технологиялар.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ОНЛАЙН-ПЛАТФОРМ ПРИ ОСУЩЕСТВЛЕНИИ МЕЖПРЕДМЕТНЫХ СВЯЗЕЙ НА УРОКАХ МАТЕМАТИКИ
Аннотация: В статье рассматриваются способы использования онлайн-платформ для реализации межпредметной коммуникации на уроках математики. В настоящее время привлечение учащихся к уроку является одним из первых вопросов. А для того, чтобы урок был интересным, учитель должен быть очень усидчивым и освоить использование новых технологий на уроках. Использование современных технологий совместно с традиционными методами обучения расширяет мировоззрение учащегося, позволяет получать учебный материал в усовершенствованном виде в соответствии с меняющимися формами и методами обучения, осуществлять межпредметную связь и осуществлять самостоятельный поиск. В настоящее время существует множество онлайн-платформ, используемых в сфере образования. В зависимости от вида урока учитель должен выбирать среди них наиболее простой и понятный для учащихся тип, повышающий эффективность обучения. Использование онлайн-платформ вызывает у учащихся интерес к уроку и помогает им творчески выполнять задания. Осуществление межпредметной связи на уроке математики является главным условием комплексного подхода к учебно-воспитательному процессу. Ключевые слова: компьютерные технологии, межпредметные связи, модернизация, мультимедийные презентации, методы обучение, процесс обучения, современные технологии.
THE USE OF ONLINE PLATFORMS IN IMPLEMENTING INTER-SUBJECT RELATIONS IN MATHEMATICS LESSONS
Annotation: The article discusses ways to use onlineтисчя platforms to implement interdisciplinary communication in mathematics lessons. At present, the involvement of students in the lesson is one of the first issues. And in order for the lesson to be interesting, the teacher must be very diligent and master the use of new technologies in the classroom. The use of modern technologies in conjunction with traditional teaching methods expands the student’s worldview, allows you to receive educational material in an improved form in accordance with changing forms and methods of teaching, to carry out interdisciplinary communication and to carry out independent search. Currently, there are many online platforms used in the field of education. Depending on the type of lesson, the teacher should choose among them the most simple and understandable type for students, which increases the effectiveness of learning. The use of online platforms arouses students’ interest in the lesson and helps them creatively complete assignments. The implementation of interdisciplinary communication in a mathematics lesson is the main condition for an integrated approach to the educational process. Key words: computer technology, subject communication, modernization, multimedia presentations, training methods, learning process, modern technologies.
5. Акмамат кызы Азиза, Мамаюсупов М.Ш.
УДК 51-7:51-73 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.05
Аннотация: Макалада математиканы окутууда берилген билимдерди бышыктоонун актууалдуулугу, математика боюнча билимдерди бышыктоо проблемаларына жетишерлик деңгээлдеги маани берүү багыттагы атайын илимий-усулдук изилдөө иштери жүргүзүү. Математиканы окутууда билимдерди бышыктоо проблемаларын теориялык негиздемелеринин, орус илимпоз- педагодорунун эмгектеринен окуп үйрөнүп, алардын анализдөөнүн жыйынтыгын, математиканы окутууда билимдерди бышыктоонун теориялык негиздемелерин колдонуу менен Ош шаарындагы №42 “Керме-Тоо” мектеп- гимназиясынын 5-классынын математика сабагында “Салмакты туюнтуу” темасын окутууда, физикалык масса чоңдугун сандар менен туюнтууда, салмактарды ар башка бирдиктерде туюнтуу ыкмаларына окуучуларды машыктырууда: натуралдык сандарды туура жазуу, көбөйтүү жана бөлүү, арифметикалык амалдарды аткаруу иреттерин сактоо боюнча билимдерин бышыктоо боюнча тажрыйбалары жазылган. Ачкыч сөздөр: Салмакты туюнтуу, сыйымдуулук, салмакты өлчөө, маселелердин чыгарылышы, масса, натуралдык сандар, математикалык модел, арифметикалык амалдар.
Аннотация: В статье раскрывается актуальность закрепления знаний, предусмотренных при обучении математике, проведения специальных научно-методических исследований в направлении придания достаточного уровня значимости проблемам закрепления знаний по математике. Изучая теоретические основы проблем закрепления знаний при обучении математике, из работ российских ученых и педагогов, используя результаты их анализа, теоретические основы закрепления знаний при обучении математике, тему «Выражение веса» в урок математики 5 класса школы-гимназии №42 «Керме-Тоо» города Ош опыт преподавания, выражения физической массы числами, обучение учащихся приемам выражения массы в разных единицах: правильному написанию натуральных чисел, умножение и деление, соблюдение порядка выполнения арифметических действий.
Ключевые слова: Выражение веса, грузоподъемность, измерение веса, решение задач, масса, натуральные числа, математическая модель, арифметические действия.
Abstract: In the article, the relevance of strengthening the knowledge provided in teaching mathematics, conducting special scientific and methodical research in the direction of giving a sufficient level of importance to the problems of strengthening knowledge in mathematics. By studying the theoretical foundations of the problems of knowledge consolidation in teaching mathematics, from the works of Russian scientists and pedagogues, using the results of their analysis, the theoretical foundations of knowledge consolidation in mathematics teaching, the topic “Expression of Weight” in the mathematics lesson of the 5th grade of school-gymnasium #42 “Kerme-Too” in the city of Osh. experience in teaching, expressing physical mass with numbers, training students in methods of expressing weight in different units: correct writing of natural numbers, multiplication and division, maintaining the order of performing arithmetic operations. Keywords: Weight expression, capacity, weight measurement, problem solving, mass, natural numbers, mathematical model, arithmetic operations.
6. Акмамат кызы Азиза, Мамаюсупов М.Ш.
УДК 51-7:51-73 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.06
Аннотация: Макалада автордун 5 – класста окутулуучу бөлчөктөр темалары боюнча окуучулардын өздөштүрүүсүн төмөн болуу себептери үйрөнүлүп, алардын кызыгууларын арттыруу үчүн, өтүлгөн темаларды бышыктоодо физикалык масса, тыгыздык чоңдуктарын эсептөөгө карата түзүлгөн турмуштук мисалдарды колдонуу тажрыйбасынан келип чыккан сунушу берилген. Тажрыйбанын башында окуучуларга: а) нерселердин массасы, тыгыздыгы жөнүндөгү маалыматтарды; б) физикалык кубулуштардын касиеттери – физикалык чоңдуктар менен мүнөздөлүп, негизги физикалык чоңдуктарга: узундук, убакыт, масса, температура, ылдамдык, ылдамдануу, тыгыздык, күч, механикалык жумуш, кубаттулук, кинематикалык энергия, потенциялдык энергия ж.б.у.с., кирерин жазылган. Ал эми негизги физикалык чоңдуктарды өлчөө үчүн, алардын бирдигин алдын ала аныктап, 1872 – жылы Париж шаарында өткөрүлгөн чендердин Эл аралык Чоң жыйынында жалпы бирдиктер системасы (анын ичинде СИ) кабыл алынганын айтылган. Ачкыч сөздөр: бөлчөк сандар, масса, тыгыздык, физикалык чоңдуктар, СИ системасы, бирдикте, формулалар.
Аннотация: В статье сделано авторское предложение на основе опыта использования реальных примеров расчета значений физической массы и плотности с целью повышения их заинтересованности в изучении причин низкой успеваемости учащихся по темам дроби изучают в 5 классе. В начале эксперимента испытуемым были даны: а) сведения о массе и плотности предметов; б) свойства физических явлений-характеризуются физическими величинами, в том числе основными физическими величинами: длиной, временем, массой, температурой, скоростью, ускорением, плотностью, силой, механической работой, мощностью, кинематической энергией, потенциальной энергией и т. д. Запись записывается. Для измерения основных физических величин заранее была определена их единица, и было сказано, что единая система единиц (включая СИ) была принята на Международном Великом совещании курсов, состоявшемся в Париже в 1872 г. Ключевые слова: дробные числа, масса, плотность, физические величины, система СИ, единицы, формулы.
Annotation: In the article, the author’s proposal is based on the experience of using real examples to calculate the values of physical mass and density in order to increase their interest in studying the reasons for the low performance of students in the topic of studying fractions in the 5th grade. At the beginning of the experiment, the subjects were given: a) information about the mass and density of objects; b) properties of physical phenomena – characterized by physical quantities, including basic physical quantities: length, time, mass, temperature, speed, acceleration, density, force, mechanical work, power, kinematic energy, potential energy, etc. d. The recording is recorded. For the measurement of basic physical quantities, their unit was determined in advance, and it was said that the unified system of units (including SI) was adopted at the International Great Meeting of Courses held in Paris in 1872.
Keywords: fractional numbers, mass, density, physical quantities, SI system, units, formulas.
7. Алиева Б.М., Абдиллаева М.М., Абрахманова А.М.
УДК 372.4 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.07
ОКУУЧУЛАРДЫН КОММУНИКАТИВДИК КӨНДҮМДӨРҮН КАЛЫПТАНДЫРУУ ЖОЛДОРУ
Аннотация: Башталгыч класстын мугалиминин эң маанилүү милдети – окуучулардын коммуникативдик көндүмдөрүн калыптандыруу. Окуучуда түрдүү темаларда, коммуникативдик ар кыл түрлөрүн жана стилдерин катыштырып, адабий тилде логикалуу, сабаттуу, түшүнүктүү, жеткиликтүү, далилдүү, маданияттуу, адептүү сүйлөшө билүү көндүмдөрүн калыптандыруу. Дидактикалык оюндар аркылуу коммуникативдик компетенттүүлүккө ээ кылууга, балдардын сөзүн өстүрүүчү оюндар, сүйлөмдү оңдоо, тактоо оюндары, улуттук оюндарга негизделген дидактикалык оюндар, акыл-эс маданиятын өнүктүрүүчү оюндар, чечендик кепке, риторикалык ыкмаларга окутуп-үйрөтүүчү оюндар ж.б. тактап айтканда, кептин коммуникативдик касиеттерине ээ кылуу, окутууга жаңыча мамилелер баяндалган. Түйүндүү сөздөр: коммуникативдик, көндүмдөр, билим берүү, окуу,окуучу, мугалим, башталгыч мектеп, сабак, сүйлөшө билүү, өз эне тилинде.
ПУТИ ФОРМИРОВАНИЯ КОММУНИКАТИВНЫХ НАВЫКОВ УЧАЩИХСЯ
Аннотация: Важнейшей задачей учителя начальных классов является развитие коммуникативных навыков учащихся. Формирование навыков логического, грамотного, понятного, доступного, доказательного, культурного и вежливого общения на литературном языке с привлечением различных видов и стилей общения у учащегося. Приобрести коммуникативную компетенцию через дидактические игры, игры развивающие речь детей, игры на исправление предложений, игры на уточнение, дидактические игры на основе народных игр, игры развивающие культуру мышления, игры обучающие красноречию, риторические приемы и др. в частности, описаны приобретение коммуникативных свойств речи и новые подходы к обучению. Ключевые слова: коммуникативность, навыки, образование, обучение, ученик, учитель, начальная школа, урок, говорение, родной язык.
WAYS TO FORM STUDENTS’ CJMMUNICATION SKILLS
Annotation: The most important task of a primary school teacher is the development of students’ communication skills. Formation of the student’s skills of logical, competent, understandable, accessible, evidence-based, cultural and polite communication in a literary language with the involvement of different types and styles of communication. Acquire communicative competence through didactic games, games that develop children’s speech, games to correct sentences, clarification games, didactic games based on folk games, games that develop a culture of thinking, games that teach eloquence, rhetorical techniques, etc., in particular, the acquisition of the communicative properties of speech and new approaches to learning are described. Key words: communication, skills, education, learning, student, teacher, elementary school, lesson, speaking, native language.
8. Алиева Б.М., Үсөн кызы Алтынай, Сатыбалдиева А.
УДК 378.14 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.08
ӨЗ АЛДЫНЧА ИШТЕРДИ УЮШТУРУУНУН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Аннотация: Окутуу процессиндеги окуучулардын өз алдынча иши – бул мугалимдин түздөн түз катышуусусуз, бирок анын тапшырмасы боюнча аткарылуучу иш. Өз алдынча иштер билим жана билгичтиктерди бекемдөө, тереңдетүү, изилдөө, өз көз карашын бекемдөө, чыгармачыл идеяларды жаратууга шыктандыруу максатын көздөй тургандыгы баяндалат. Тʏйʏндʏʏ сөздөр: физика, окуучу, мугалим, өз алдынча иш, класс, орто мектеп, физикалык чоңдуктар, чыгармачыл, таанып – билүү, билим, билгичтик, көндүм.
ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ
Аннотация: Самостоятельная работа учащихся в процессе обучения – это работа, выполняемая без непосредственного участия преподавателя, но по его указанию. Указано, что самостоятельная работа направлена на закрепление, углубление, исследование знаний и умений, укрепление собственной точки зрения, поощрение создания творческих идей. Ключевые слова: физика, ученик, учитель, самостоятельная работа, класс, физические величины, творчество, познание, знание, умение, навык.
VARIOUS WAYS TO ORGANIZE INDEPENDENT WORK
Annotation: Independent work of students in the learning process is work performed without the direct participation of the teacher, but at his direction. It is indicated that independent work is aimed at consolidating, deepening, researching knowledge and skills, strengthening one’s own point of view, encouraging the creation of creative ideas. Key words: physics, student, teacher, independent work, class, physical quantities, creativity, cognition, knowledge, skill.
9. Жаркынбаева Б.
УДК 373 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.09
ИНФОРМАТИКАНЫ ОКУТУУДА КОМПЕТЕНТТҮҮ МАМИЛЕ
Аннотация. Бул макалада мугалимдин ишмердүүлүгү, информатика сабагында негизги компетенцияларды калыптандырууга багытталган иш тажрыйбасы чагылдырылган. Компетенттүүлүк мамилени ишке ашырууда мугалимдин жаңы позицияларын иштеп чыгууга, мындай сабакты уюштурууга басым жасаган, анын негизги максаты кантип үйрөнүүнү үйрөтүү. Ачкыч сөздөр: компетенттүүлүккө негизделген мамиле, компетенттүүлүккө негизделген модель, критикалык ой жүгүртүү, заманбап билим берүү, өнүгүп жаткан коом, маалыматтык-коммуникациялык технологиялар
КОМПЕТЕНТНЫЙ ПОДХОД К ПРЕПОДАВАНИЮ ИНФОРМАТИКИ
Аннотация. В этой статье рассказывается о деятельности учителя, опыте работы, направленной на формирование основных компетенций на уроке информатики. При реализации компетентностного подхода упор делается на разработку новых позиций учителя, организацию такого урока, основной целью которого является обучение тому, как учиться. Ключевые слова: подход, основанный на компетенциях, модель, основанная на компетенциях, критическое мышление, современное образование, развивающееся общество, информационные и коммуникационные технологии
A COMPETENT APPROACH TO TEACHING COMPUTER SCIENCE
Annotation. This article describes the activities of the teacher, work experience aimed at the formation of core competencies in the computer science lesson. When implementing the competence approach, the emphasis is on developing new teacher positions, organizing such a lesson, the main purpose of which is to teach how to learn. Keywords: competence-based approach, competence-based model, critical thinking, modern education, developing society, information and communication technologies.
10. Зикирова Ч.А.
УДК: 37.373.6:51 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.10
СТУДЕНТТЕРДИН ЧЕТ ТИЛИН ҮЙРӨНҮҮДӨГҮ МОТИВАЦИЯСЫНЫН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Аннотация: Макалада студенттердин чет тилдерди үйрөнүүгө болгон мотивациясы каралат жана мотивациялык билим берүү мекемелеринин көйгөйлөрүн жана каражаттарын талдайт, стратегиясы, түрткү түрлөрүн билдирет. Туруксуз мотивдердин белгилүү бир иерархиясы менен жетилген мотивациялык базага айлануусуна өбөлгө түзүүчү кырдаалдарды түзүүдөн турган техникалык ЖОЖдордун студенттеринин кесиптик даярдыгын чет тилин үйрөнүүгө түрткү берүүчү каражаттар менен натыйжалуу калыптандыруу жолдору аныкталган.Макалада жогорку окуу жайларындагы студенттердин мотивациясынын өзгөчөлүктөрү талданат. Ар бир конкреттүү студенттин жеке өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен, жогорку окуу жайларынын окутуучулары тарабынан да, студенттердин өздөрү тарабынан да мотивациянын өзгөчөлүктөрү каралат. Ар бир студенттин ийгиликтүү окуу иш-аракетинин негизи – бул иштин бул түрүнө мотивациянын жогорку деңгээли көрсөтүлөт. Түйүндү сөздөр: кесиптик мааниси, окуу жана которуу көндүмдөрү, өзүн өзү тарбиялоо функциясы, баарлашуу жөндөмдөрү, окуу мотивациясы, иерархия.
ОСОБЕННОСТИ МОТИВАЦИИ У СТУДЕНТОВ К ИЗУЧЕНИЮ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА
Аннотация: В статье рассматривается мотивация студентов изучать иностранные языки и анализирует проблемы и средства мотивационных образовательных учреждений, стратегия относится к видам мотивации. Определены пути эффективного формирования профессиональной подготовки студентов технических вузов средствами мотивации к изучению иностранного языка, заключающиеся в создании ситуаций, способствующих превращению неустойчивых мотивов в зрелую мотивационную базу с определенной иерархией.В статье анализируются особенности мотивации студентов в высших учебных заведениях. Особенности мотивации рассматриваются как преподавателями высших учебных заведений, так и самими студентами с учетом индивидуальных особенностей каждого конкретного студента. Основой успешной учебной деятельности каждого студента является высокий уровень мотивации к этому виду деятельности. Ключевые слова: профессиональная значимость, навыками чтения и перевода, самообразовательная функция, коммуникативными умениями, мотивации учения, иерархия
FEATURES OF STUDENTS’ MOTIVATION TO LEARN A FOREIGN LANGUAGE
Annotation: The article examines the motivation of students to learn foreign languages and analyzes the problems and means of motivational educational institutions, strategy refers to the types of motivation. The ways of effective formation of professional training of students of technical universities by means of motivation to learn a foreign language, consisting in creating situations that contribute to the transformation of unstable motives into a mature motivational base with a certain hierarchy, are determined. The article analyzes the features of motivation of students in higher educational institutions. The peculiarities of motivation are considered both by teachers of higher educational institutions and by students themselves, taking into account the individual characteristics of each individual student. The basis of successful educational activity of each student is a high level of motivation for this type of activity. Keywords: professional significance, reading and translation skills, self-educational function, communication skills, learning motivation, hierarchy.
11. Матикеев Т.К., Акматбек уулу Медербек, Атаханова Г.К.
УДК:371. 126.1. DOI:10.58494/esai.22(5).2022.11
МЕКТЕПТИН ИННОВАЦИЯЛЫК ӨНҮГҮҮСҮНДӨГҮ ЖЕТЕКЧИНИН БАШКАРУУЧУЛУК МАДАНИЯТЫНЫН МАҢЫЗЫ ЖАНА МАЗМУНУ
Аннотация: Бул макалада мектеп жетекчисинин башкаруучулук жөндөмү жана педагогикалык технологиялар, жамаатты башкаруучулук маданиятын калыптандыруунун маңызы, мазмуну жана сапаттык мааниси жөнүндө сөз болот. Түйүндүү сөздөр: Маданият, башкаруу маданияты, педагогикалык маданият, педагогикалык менеджмент, комплекстүү мамиле, инсан маданияты, башкаруучулук принциптери,окуу тарбия процесси,базалык деңгээлдер.
ЗНАЧЕНИЕ И СОДЕРЖАНИЕ КУЛЬТУРЫ ЛИДЕРСТВА В ИННОВАЦИОННОМ РАЗВИТИИ ШКОЛЫ
Аннотация: В данной статье речь идёт об управленческих навыках и педагогических технологиях директора школы, о сущности, содержания и важности качества формирования культуры управления коллективом. Ключевые слова: Культура, культура управления, педагогическая культура, педагогический менеджмент.
SIGNIFICANCE AND CONTENT OF LEADERSHIP CULTURE IN INNOVATIVE SCHOOL DEVELOPMENT
Abstract: This article deals with the managerial skills and pedagogical technologies of the school director, the essence, content and importance of the quality of the formation of a team management culture. Keywords: Culture, management culture, pedagogical culture, pedagogical management
12. Парманкулова Н.
УДК: 371.127.7. DOI:10.58494/esai.22(5).2022.12
ПЕДАГОГТОРДУН КЕСИПТИК КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮГҮ-БИЛИМ БЕРҮҮДӨГҮ АДАМ РЕСУРСТАРЫН КОЛДОНУЛУШУ
Бул маклада бүгүнкү күндө билим берүүнүн максаттары, милдеттери, мазмуну, түзүмү жана билим берүүнү башкаруу принциптери мугалимдин компетенттүүлүгү каралат. Ошондуктан билим берүүнүн сапатына да адам ресурсунун ишмердүүлүгүн калыптандырууда мектептердеги мугалимдердин кесиптик компетенттүүлүгүн калыптандыруу усулдары боюнча ишин өркүндөтүү талаптары коюлуп келүүдө. Окуучунун билим сапатын жогорулатуу үчүн биринчиден үлгүлүү мектеп уюштурулса, ал жерде билим алган окуучуларды, билим берген мугалимдердин кесиптик көндүмдөргө ээ болгон компетентүү адистер болсо башка мектептер өрнөк алат. Мындай мектепти уюштурууда анын негизги миссияларын так аныктап, келечекке багыттуу, мамлекеттик идеологиянын негизинде иш жүргүзүү зарылдыгы келип чыгууда. Ачкыч сөздөр: Билим берүүнүн компетенциялары,моделдер, максаттары, мугалимдин компетенттүүлүгү, башкаруучулук маданяты, билим берүүнүн сапаты, маданият, калыптандыруу технлогиялары, окутуунун сапаты, проблемалуу кырдаал, маданият таануучулук, дидактика, башкаруунун негизги милдеттери, функциялар, башкаруу принциптери.
ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ КОМПЕТЕНЦИЯ УЧИТЕЛЕЙ – ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ЧЕЛОВЕЧЕСКИХ РЕСУРСОВ В ОБРАЗОВАНИИ
Аннотация: В данной статье рассматриваются цели, задачи, содержание, структура и принципы управления образования, компетенция педагога на сегодняшний день. В связи с этим предъявляются требования к качеству образования, формированию кадровой деятельности, совершенствованию методов, формированию профессиональных компетенций школьных учителей. Во-первых, для повышения качества образования должна быть организована образцовая школа с профессиональными педагогами и грамотным специалистом, затем за образцовой школой последуют и другие школы. При организации такой школы необходимо четко определить ее основные задачи и действовать на основе перспективной государственной идеологии. Ключевые слова: образовательные компетенции, модели, цели, компетентность педагога, управленческая культура, качество образования, культура, технологии формирования, качество образования, проблемная ситуация, культурология, дидактика, основные задачи управления, функции, принципы управления.
PROFESSIONAL COMPETENCE OF TEACHERS – UTILIZATION OF HUMAN RESOURCES IN EDUCATION
Abstract: This article deals with the goals, objectives, content, structure and principles of education management, the competence of the teacher today. Therefore, there are requirements for the quality of education, the formation of personnel activities, the improvement of methods, the formation of professional competencies of school teachers. Firstly, in order to improve the quality of education, a model school with professional teachers and competent specialist should be organized, then other schools will follow the model school. When organizing such a school, it is necessary to clearly define its main tasks and act on the basis of a promising state ideology. Keywords: educational competencies, models, goals, teacher competence, managerial culture, education quality, culture, formation technologies, education quality, problematic situation, cultural studies, didactics, main management tasks, functions, management principles.
13. Сейдахметов М.А.
УДК: 373.3 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.13
ЗАМАНБАП МУЗЫКАЛЫК МАДАНИЯТ ААЛАМДАШУУ ПРОЦЕССТЕРИНИН КОНТЕКСТИНДЕ
Аннотация: Бул макалада музыка адамдарды тарбиялоого жана коомду өзгөртүүгө катышып, адамдын интеллектуалдык, эрктүү жана адеп-ахлактык сапаттарын калыптандыруучу, андагы чыгармачылык күчтөрдү жана жөндөмдүүлүктөрдү шыктандырып, стимулдаштыруучу, инсандын социалдашуусуна салым кошуп, жардам берип, адамдарды жогорку коомдук идеалдар үчүн күрөшкө уюштуруп, бириктирүүчү күчкө ээ экендиги чагылдырылган. Ачкыч сөздөр: музыка, терапия, ден-соолук, тарбия, даарыгер, психика.
СОВРЕМЕННАЯ МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА В КОНТЕКСТЕ ПРОЦЕССОВ ГЛОБАЛИЗАЦИИ
Аннотация: В данной статье утверждается, что музыка участвует в воспитании человека и изменении общества, формирует интеллектуальные, волевые и нравственные качества человека, вдохновляет и стимулирует творческие силы и способности, способствует и помогает социализации человека, организует и объединяет людей в борьба за высокие общественные идеалы. Ключевые слова: музыка, терапия, здоровье, воспитание, врач, психика.
MODERN MUSICAL CULTURE IN THE CONTEXT OF GLOBALIZATION PROCESSES
Annotation: This article argues that music is involved in the upbringing of a person and changing society, forms the intellectual, strong-willed and moral qualities of a person, inspires and stimulates creative forces and abilities, promotes and helps the socialization of a person, organizes and unites people in the struggle for high social ideals. Keywords: music, therapy, health, education, doctor, psyche.
14. Сейдахметов М.А.
УДК: 373.3 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.14
МУЗЫКАНЫН КАЛЫПТАНУУСУНУН ТАРЫХЫЙ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
Аннотация: Бул макалада кыргыз эли курчап турган этностор менен жигердүү карым-катнашта болуп, аймактык, социалдык жана башка айырмачылыктарга карабастан, кыргыздын түпкү келбетин сактап, улуттук маданияттын өнүгүшүнө зор салым кошкондугу боюнча изилдөөчүлөрдүн ой жүгүртүүлөрү чагылдырылган. Улуттук руханий маданияттын өзгөчөлүгү – бул күнүмдүк этностор аралык мамилелерди куруу гана эмес, ошондой эле маданияттар аралык чөйрөдөн маалыматты алуу механизмдерин түзүү жана аны этностук мейкиндикте кароо жактары белгиленген. Ачкыч сөздөр: музыка, тарых, руханий маданият, фольклор, этнография.
ИСТОРИЧЕСКАЯ ЭВОЛЮЦИЯ МУЗЫКАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
Аннотация: В данной статье отражены мысли исследователей о том, что кыргызы активно взаимодействуют с окружающими их этносами, несмотря на региональные, социальные и другие различия, сохраняют самобытный облик кыргызов и вносят большой вклад в развитие национальной культуры. Ключевые слова: музыка, история, духовная культура, фольклор, этнография.
HISTORICAL EVOLUTION OF MUSIC EDUCATION
Annotation: This article reflects the thoughts of researchers that the Kyrgyz actively interact with the surrounding ethnic groups, despite regional, social and other differences, preserve the original appearance of the Kyrgyz and make a great contribution to the development of national culture. Keywords: music, history, spiritual culture, folklore, ethnography.
15. Тагаева Д.А., Махкамова З.Д.,Маматмусаева Ф.К.
УДК: 371. 3: 517 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.15
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТА МАТЕМАТИКАНЫ ОКУТУУДА НЕГИЗГИ КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮКТӨРДҮ КАЛЫПТАНДЫРУУ
Аннотация: Макалада компетенттүүлүккө негизделген мамиледе окутуу шарттарындагы кенже мектеп окуучуларына билим берүүнүн заманбап сапатына жетүүнүн негизги жолу каралат. Башталгыч мектеп деңгээлинде окуучулардын компетенттүүлүгүн жалпы билим берүүчү сапаттардын жана жөндөмдүүлүктөрдүн системасы катары, ошондой эле аларды практикада маңыздуу колдонууга боло тургандыгы белгиленет. Билим берүүнүн мазмунун өздөштүрүүнүн максаты жана натыйжасы болуп социалдык тажрыйбанын ар кандай чөйрөлөрүндөгү негизги компетенциялар системасы менен аныкталуучу кенже мектеп окуучуларынын инсандык тажрыйбасын өнүктүрүү саналат. Негизги сөздөр: мектеп, билим, чыгармачылык, компетенттүүлүк, технология.
ФОРМИРОВАНИЕ КЛЮЧЕВЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ В ПРЕПОДАВАНИИ МАТЕМАТИКИ В НАЧАЛЬНОМ КЛАССЕ
Аннотация: в статье рассматривается компетентностный подход – основной путь достижения современного качества образования младших школьников. На уровне начальной школы компетенции учащихся можно рассматривать как систему универсальных обще-учебных качеств и способностей, а также стремление и готовность осмысленно применять их на практике. Целью и результатом усвоения содержания образования является развитие опыта личности младшего школьника, определяющегося системой ключевых компетентностей в различных областях социального опыта. Ключевые слова: школа, познание, творчество, компетенция, технологии.
FORMATION OF KEY COMPETENCES IN TEACHING MATHEMATICS IN PRIMARY SCHOOL
Аnnotation: The article deals with the competence-based approach – the main way to achieve the modern quality of education for younger students. At the elementary school level, the competences of students can be viewed as a system of universal general educational qualities and abilities, as well as the desire and willingness to meaningfully apply them in practice. The goal and result of mastering the content of education is the development of the experience of the personality of a younger student, which is determined by the system of key competencies in various areas of social experience. Keywords: school, knowledge, creativity, competence, technology.
16. Тагаева Д.А., Махкамова З.Д.,Маматмусаева Ф.К.
УДК: 371. 3: 517 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.16
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТАРДА МАТЕМАТИКАНЫ ОКУТУУДА КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮК МАМИЛЕДЕ ОКУТУУНУ ИШКЕ АШЫРУУ
Аннотация. Макалада башталгыч класстын окуучуларында негизги компетенттүүлүктөрдү калыптандыруу маселелери каралат. Кыргыз Республикасынын мамлекеттик стандарттарында компетенттүүлүктөрдүн комплексин аныктоонун жалпы ыкмалары аныкталган учурда билим берүү процессинде математиканы башталгыч класста окутууда стандарттын талаптарынын аткарылышына өзгөчө көңүл бурулууда. Компетенттүүлүк мамиледе окутууну ишке ашырууда негизги компетенттүүлүктөр менен катар эле предметтик компетенттүүлүктөрдүн калыптанышы маанилүү болуп саналат. Инсанга багыттап окутуу шарттарындагы башталгыч математиканы окутуунун максаттары жана милдеттери белгиленди. Негизги сөздөр: компетенттүүлүк, компетенттүү мамиле, мамлекеттик стандарттар, башталгыч класс окуучулары.
РЕАЛИЗАЦИЯ КОМПЕТЕНТНОСТНОГО ПОДХОДА ПРИ ОБУЧЕНИИ МАТЕМАТИКИ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ
Аннотация. В статье рассматриваются вопросы формирования ключевых компетенций у учащихся начальных классов. В государственных стандартах Кыргызской Республики при определении комплексов компетенций особое внимание уделяется выполнению требований стандарта в процессе обучения математики в начальной школе. При реализации обучения компетентностного подхода важное значение имеет формирование предметных компетенций наряду с ключевымивыми компетенциями. Установлены цели и задачи обучения математике в условиях личностно-ориентированного бучения. Ключевые слова: компетентность, компетентностный подход, государственные стандарты, ученики начальных классов.
IMPLEMENTATION OF COMPETENCE-BASED APPROACH IN TEACHING MATHEMATICS IN PRIMARY SCHOOL
Annotation. The article deals with the formation of key competencies in primary school students. In the state standards of the Kyrgyz Republic, when determining the complexes of competencies, special attention is paid to the fulfillment of the requirements of the standard in the process of teaching mathematics in elementary school. When implementing the training of the competency-based approach, the formation of subject competencies along with key competencies is important. The goals and objectives of teaching mathematics in the context of student-centered learning have been established
Keywords: competence, competence approach, state standards, elementary school students.
17. Талипов А.Т., Тагаева Т.З., Саипбекова С.Э.
УДК 371.3:513 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.17
БИЛИМ БЕРҮҮ ПРОЦЕССИНДЕ ЗАМАНБАП ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫН ОРДУ
Аннотация: Макалада билим берүү процессинде жаӊы маалыматтык-технологияларды пайдалануунун эффективдүүлүгү жөнүндө баяндалат. Окутуунун мааалыматтык-технологияларын сабактарда колдонуудагы мугалимдин иш-аракетинин натыйжалары, сабактарды уюштурууда интерактивдүү доскалардын мүмкүнчүлүктөрү белгиленди. Компьютердик технологиялар, интерактивдүү доскаларды сабактын түрдүү этаптарындагы колдонулушунун натыйжалары, жетишкендиктери тууралуу маалыматтар келтирилди. Негизги сөздөр: маалыматтык-компьютердик технологиялар, билим берүүнүн сапаты, сабактарды уюштуруу, интерактивдүү доска, окутуу.
РОЛЬ СОВРЕМЕННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ
Аннотация: В статье описывается эффективность использования новых информационных технологий в образовательном процессе. Отмечены результаты деятельности учителя по использованию образовательных информационных технологий на уроках, возможности интерактивных досок в организации уроков. Представлена информация о результатах и достижениях использования компьютерных технологий, интерактивной доски на разных этапах урока. Ключевые слова: информационно-компьютерные технологии, качество образования, организация уроков, интерактивная доска, обучение.
THE ROLE OF MODERN TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS
Annotation: The article describes the effectiveness of the use of new information technologies in the educational process. The results of the teacher’s activity in the use of educational information technologies in the classroom, the possibility of interactive whiteboards in the organization of lessons are noted. Information is presented on the results and achievements of the use of computer technology, an interactive whiteboard at different stages of the lesson. Key words: information and computer technologies, quality of education, organization of lessons, interactive whiteboard, teaching.
18. Талипов А.Т., Тагаева Т.З., Саипбекова С.Э.
УДК 371.3:513 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.18
ОКУТУУНУН АЙРЫМ ЖАӉЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНАН ПАЙДАЛАНЫП САБАКТАРДЫ УЮШТУРУУ
Аннотация: Макалада окуучулардын билим сапатын көтөрүү, окутуунун шарттарын жакшыртуу, билим берүүдөгү жаӊылануу жана окутуунун жаӊы технологияларынан, заманбап платформалардан пайдалануу маселелери каралды. Окутуунун жаӊы технологияларынан Google форма жана google classroom платформалары тууралуу маалыматтар берилди. Аталган платформаларды пайдалануунун алгоритмдери келтирилди. Ошондой эле макалада окутуунун жаӊы платформаларынын сабактарды уюштуруудагы ролу белгиленди. Негизги сөздөр: компетенттүүлүк, платформа, окутуунун жаӊы технологиялары, google форма, google classroom.
ОРГАНИЗАЦИЯ УРОКОВ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ НЕКОТОРЫХ НОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ОБУЧЕНИЯ
Аннотация: В статье рассмотрены вопросы повышения качества образования школьников, улучшения условий обучения, новые технологии образования, применения новых технологий обучения и современных платформ. Была предоставлена информация о платформах Google form и Google classroom из новых технологий обучения. Приведены алгоритмы использования этих платформ. В статье также отмечена роль новых образовательных технологий в организации уроков. Ключевые слова: компетенция, платформа, образовательная технология, google форма, google classroom.
ORGANIZATION OF LESSONS USING SOME NEW LEARNING TECHNOLOGIES
Annotation: The article discusses the issues of improving the quality of education for schoolchildren, improving learning conditions, new educational technologies, the use of new learning technologies and modern platforms. Information about the Google form and Google class platforms from new learning technologies is provided. Algorithm for driving these platforms. The article also mentions the role of new educational technologies in the organization of lessons. Key words: competence, platform, educational technology, google form, google classroom.
19. Турдубаева К.Т., Ырысбаева А., Бакирова Б.
УДК:372:851 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.19
ФИЗИКА – МАТЕМАТИКАЛЫК БИЛИМ БЕРҮҮ БАГЫТЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАЛАРЫН МААЛЫМАТТАШТЫРУУ
Аннотация. Берилген макалада Физика математикалык билим берүү багытынын билим берүү системаларында маалыматташтыруу көйгөйлөрү каралды. Маалыматташтыруунун азыркы абалын жана көйгөйлөрүн жана келечегин аныктоо жазылды. Маалыматташтыруу – заманбап билим берүүнүн сапатын жогорулатуунун маанилүү каражаты экени көрсөтүлүп, билим берүүнү маалыматташтыруунун жалпы маселелери да каралып, иштин негизги багыттары белгиленди. Ачкыч сөздөр: физика, математика, маалыматташтыруу, билим берүү тармагы, заманбап педагогика, компьютер, технология.
ИНФОРМАТИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ СИСТЕМ ФИЗИКО – МАТЕМАТИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ
Аннотация. В данной статье рассмотрены проблемы информатизации в образовательных системах направления физико-математического образования. Было написано, чтобы определить текущее состояние и проблемы и перспективы информатизации. Было показано, что информатизация-важное средство повышения качества современного образования, рассмотрены и общие вопросы информатизации образования, определены основные направления работы. Ключевые слова: физика, математика, информатизация, образование, современная педагогика, компьютеры, технологии
INFORMATIZATION OF EDUCATIONAL SYSTEMS OF PHYSICAL AND MATHEMATICAL EDUCATION
Annotation. This article discusses the problems of informatization in educational systems of the direction of physics and mathematics education. It was written to determine the current state and problems and prospects of informatization. It was shown that informatization is an important means of improving the quality of modern education, general issues of informatization of education were also considered, the main directions of work were determined. Keywords: physics, mathematics, informatization, education, modern pedagogy, computers, technologies.
20. Эргешбай кызы Аселкан.
УДК 378.146 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.20
БААЛООНУН ЖАКЫНКЫ ТАРЫХЫ ЖАНА ТЕОРИЯСЫ
Аннотация: макалада билим берүүдөгү баалоо боюнча окумуштуулар баалоонун бул баштапкы концепциясына таянуу менен бир эле учурда баалоо боюнча адабияттарда кездешкен башка терминдерди-класстагы баалоо, ички баалоо, тышкы баалоо, окутуу процессинде баалоо, формалдык жана формалдык эмес баалоо терминдери киргизилип, алар ар түрдүү текстерде жана контексттерде ар кандай маанилерге ээ болушканына кеңири токтолгом. Башкача айтканда, окутуунун стратегиясынын өзгөрүшү билим берүү процессинин азыркы абалынын аздыр көптүр туруктуу жана так бааланышы окуучулардын дүйнө таануусуна жардам берүүгө негизделүүсү керек. Түйүндүү сөздөр: мамлекеттик билим берүү стандарты, окутуунун стратегиясынын, формативдик баалоо, суммативдик баалоо, байкоо, анализ, синтез, сертификациялоо, өздөштүрүү.
Аннотация: в статье расмотрено начальные концепции по оцениванию в образовании учеными на основе встречающихся терминов в литературах по оцениванию таких как – оценивание в классе, внутренная оценивание, внешное оценивание, оценивание в процессе обучения, формальное и неформальное оценивание. Анализировав значения этих терминов, отметили что, в разных текстах и контекстах они имеют различные понятия. Так как, стратегия измения обучения обуславливает то что, в какой-то мере постоянное и точное оценивание основывается на содействие мировоззрению обучаемых. Ключевые слова: государственный образовательный стандарт, стратегия обучения, формативное оценивание, суммативное оценивание, наблюдение, анализ, синтез, сертификация, освоение.
HISTORY AND THEORY OF EVALUATION
Abstract: the article examines the initial concepts of assessment in education by scientists on the basis of terms found in the literature on assessment such as – assessment in the classroom, internal assessment, external assessment, assessment in the learning process, formal and informal assessment. After analyzing the meanings of these terms, we noted that they have different concepts in different texts and contexts. Since the strategy of changing the training determines that, to some extent, constant and accurate assessment is based on promoting the worldview of the trainees. Keywords: state educational standard, learning strategy, formative assessment, summative assessment, observation, analysis, synthesis, certification, mastering.
21. Жаанбаева К.Б.
УДК 378.146 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.21
ЖАПАРКУЛ АЛЫБАЕВДИН САТИРАЛЫК АҢГЕМЕЛЕРИ
Аннотация: бул макалада Жапаркул Алыбаевдин жазуучулук чеберчилиги жана анын сатиралык аӊгемелери жөнүндө сөз болот. Ошондой эле жазуучунун сатиралык аӊгемелеринин көркөмдүк күчү, анда көтөрүлгөн проблемалар, алардын чечилиши анализге алынат жана булар адабиятчылардын пикирлери менен тастыкталат. Ачкыч сөздөр: жазуучу, сатира, аӊгеме, идея, проблема, юмор, конфликт, образ, адабият таануу, сын. көркөм чечилиш.
САТИРИЧЕСКИЕ РАССКАЗЫ ЖАПАРКУЛА АЛЫБАЕВА
Аннотация: в данной статье рассказывается о писательском мастерстве Жапаркула Алыбаева и его сатирических рассказах. Также анализируется художественная сила сатирических рассказов писателя, поднимаемые в них проблемы и пути их решения, что потверждается мнениями критиков. Ключевые слова: писатель, сатира, рассказ, идея, проблема, юмор, конфликт, литературоведение, критика, художественная концовка.
SATIRICAL STORIES OF JAPARKUL ALYBAEV
Annotation: this article talks about the writing skills of Japarkul Alybaev and his satirical stories. Also, the artistic power of the writer᾿s satirical stories, the problems raised in them, and their solutions are analyzed, and these are confirmed by the opinions of critics. Keywords: writer, satirical stories, idea, problem, humor, conflict, literature, critic, artistic solution.
22. Жаанбаева К.Б.
УДК 82-2 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.22
ТОГОЛОК МОЛДОНУН ТАМСИЛДЕРИНИН ИДЕЯЛЫК-КӨРКӨМДҮК ӨЗГӨЧӨЛҮГҮ
Аннотация: аталган макалада Тоголок Молдонун тамсилдеринин идеялык-көркөмдүк өзгөчөлүктөрү жөнүндө сөз болот. Тоголок Молдонун ар кайсы темаларда жазган тамсилдеринин идеясы, каармандары талдоого алынып, макалада айтылгандар окумуштуу-сынчылардын ой-пикирлери менен бекемделет. Ачкыч сөздөр: тамсил, сатира, аӊгеме, идея, проблема, юмор, конфликт, образ, адабият таануу, сын. көркөм чечилиш.
ИДЕЙНО-ХУДОЖЕСТВЕННЫЕ ОСОБЕННОСТИ БАСЕН ТОГОЛОК МОЛДО
Аннотация: в данной статье говорится об идейно-художественных особенностях басен Тоголока Молдо. Анализируется идеи и персонажи басен, написанных Тоголок Молдо на различные темы, и сказанное в статье потверждается мнениями критиков. Ключевые слова: басня, сатира, рассказ, идея, проблема, юмор, конфликт, литературоведение, критика, художественная концовка.
IDEOLOGICAL AND ARTISTIC FEATURES OF TOGOLOK MOLDO᾿S FABLES
Annotation: in this article talks about the ideological and features of Togolok Moldo᾿s fables. The ideas and characters of the fables written by Togolok Moldo on various topics are analyzed, and what is said in the article is supported by the opinions of critics. Keywords: fable, satirical stories, idea, problem, humor, conflict, literature, critic, artistic solution.
23. Куванычбек кызы Гүлнура.
УДК 82-2 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.23
МЕЛИС АБАКИРОВДУН ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫНДАГЫ ЖАҢЫЧЫЛДЫК
Аннотация : бул макалада жазуучу М. Абакировдун чыгармачылыгында жаӊычылдык тууралуу сөз болот. Ошондой эле жазуучунун «Жинди Сабыр» повести талдоого алынып, андагы образдар системасы, каармандын мүнөзү, чыгармада көтөрүлгөн проблемалар анализденет. Ачкыч сөздөр: проза, повесть, изденүүлөр, табылгалар, адабият, тема, идея, философиялык ой, пафос, жазуучу, психологизм.
НОВАТОРСТВО В ТВОРЧЕСТВЕ МЕЛИСА АБАКИРОВА
Аннотация: данной статье говорится о новаторстве в творчестве писателя М.Абакирова Также анализируется рассказ писателя «Безумный Сабыр», система образов в нем, характер персонажа, проблемы поднятые в произведении. Ключевые слова: проза, повесть, соискание, находки, литература, тема, идея, философская мысль, пафос, писатель, психологизм.
INNOVATION IN MELIS ABAKIROV᾿S WORK
Annotation: this article talks about the innovation in the work of writer M. Abakirov. Also, the writer᾿s short story «Сrazy Sabyr» is analyzed, the system of images in it, the character of hero, and the probkems raised in the work are analyzed. Keywords: prose, lyrics, researches, findings, literature, theme, idea, philosophical thought, pathos, writer, psychologism.
24. Мырзабекова А.Ы., Бакиева Д.А.
УДК 82-2 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.24
“КЫЯМАТ” РОМАНЫНЫН АЗЫРКЫ АДАБИЙ ПРОЦЕССТЕГИ ОРДУ
Аннотация: бул макалада улуу жазуучу Чыңгыз Айтматовдун «Кыямат» романы тууралуу улуттук адабият таануу тармагындагы кыргыз адабиятчылары жана мыкты айтматовтаануучулар кеңири маалымат беришкен. Романдын жанры, формасы тууралуу пикирлер айтылган. Башкача айтканда кыргыз адабиятчылары жана айтматовтаануучулар бир добуштан романдын жазылышын колдоп, азыркы адабий процесстеги ордун айгинелешкен. Түйүндүү сөздөр: Чыңгыз Айтматов, монография, миф, легенда,роман, образ, мүнөз, конфликт, сюжет, согуш, адабий процесс.
МЕСТО РОМАНА “СУДНЫЙ ДЕНЬ” В СОВРЕМЕННОМ ЛИТЕРАТУРНОМ ПРОЦЕССЕ
Аннотация: в данной статье кыргызские писатели и видные айтматоведы в области национального литературоведения дали подробную информацию о романе «Киямат» великого писателя Чингиза Айтматова. Высказывались мнения о жанре и форме романа. Иными словами, кыргызские писатели и айтматологи единодушно поддержали написание романа и утвердили его место в современном литературном процессе. Ключевые слова: Чингиз Айтматов,монография, миф, легенда, Роман, образ, характер, конфликт, сюжет, война, литературный процесс.
THE PLACE OF THE NOVEL “KIYAMAT” IN THE CURRENT LITERARY PROCESS
Abstract: in this article, Kyrgyz writers and excellent Aitmatov scholars in the field of national literary studies have given detailed information about the novel “Kiyamat” by the great writer Chingiz Aitmatov. Opinions were expressed about the genre and form of the novel. In other words, Kyrgyz writers and aitmatologists unanimously supported the writing of the novel and confirmed its place in the modern literary process. Keywords: Chenghis Aitmatov, monograph, myth, legend, novel, image, character,conflict, plot, war, literary process.
25.Марипов Б.К.
УДК 343.9.01. DOI:10.58494/esai.22(5).2022.25
БАНДИТИЗМГЕ КАРАТА ЧЕТ ӨЛКӨЛӨРДҮН МЫЙЗАМДАРЫНДАГЫ КЫЛМЫШТУУЛУКТУН ЖООПКЕРЧИЛИГИ
Аннотация. Кыргызстанда ишканаларга, мекемелерге, уюмдарга же жеке адамдарга куралдуу кол салууларды жасоо максатын көздөгөн кылмыштуу топтордун иштеши коомдук коопсуздукка да, айрым жарандардын өмүрүнө жана ден соолугуна, алардын мүлкүнө да коркунуч келтирет. Ушунун бардыгы мамлекет тарабынан бандитизмге каршы аракеттенүүгө багытталган таасирдүү чараларды, анын ичинде кылмыш-укуктук мүнөздөгү чараларды кабыл алууну талап кылат. Бирок мындай чаралардын натыйжалуулугу бандитизмдин укуктук табиятын так түшүнбөй туруп, ага жетишүүгө болбойт жана чет мамлекеттердин мыйзамдарында бандитизм үчүн жазык жоопкерчилигин кароо тажрыйбасын талдоо керек. Туйүндүү сөздөр: мыйзам чыгаруу, мамлекет, уюшкан кылмыштуулук, каракчылык, бандитизм, коом, эволюция.
УГОЛОВНАЯ ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА БАНДИТИЗМ В ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВЕ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН
Аннотация. Функционирование в Кыргызстане банд, целью существования которых является совершение вооруженных нападений на предприятия, учреждения, организации или отдельных лиц, угрожает как общественной безопасности, так и жизни, здоровью отдельных граждан и их собственности. Все это обуславливает необходимость принятия со стороны государства эффективных мер, в том числе и уголовно-правового характера, направленных на противодействие бандитизму. Но эффективность таких мер вряд ли возможна без четкого понимания юридической природы бандитизма, которого можно достичь, проанализировав опыт уголовной ответственности за бандитизм в законодательстве зарубежных стран. Ключевые слова: законодательство, государство, организованная преступность, разбойное нападение, бандитизм, общество, эволюция.
CRIMINAL LIABILITY FOR BANDITRY IN THE LEGISLATION OF FOREIGN COUNTRIES
Annotation. The operation of gangs in Kyrgyzstan, the purpose of which is to carry out armed attacks on enterprises, institutions, organizations or individuals, threatens public safety in general and the lives, health of individuals and their property, hinders the normal economic activity that creates the state insecurity of society from criminal encroachments. All this presupposes the need for the state to take effective measures, including criminal law, aimed at combating banditry. But the effectiveness of such measures is hardly possible without a clear understanding of the legal nature of banditry, which can be achieved, including by analyzing the experience of criminal liability for banditry in the legislation of foreign countries. Keywords: law, state, organized crime, robbery, banditry, society, evolution.
26. Маталиева Н.Ж., Джуманазарова А.А.
УДК 332.2.021 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.26
Рыноктук экономика шартында агрардык сектордогу
ишканалардын экономикалык эффективдүүлүгүн жогорулатуу
Повышение экономической эффективности предприятий аграрного сектора в
Аннотация: в статье написано состояние в данный момент предприятии аграрного сектора КР, их не решимые проблемы с независимости до наших дней и роль отечественных экономистов в решении этих проблем. Кроме этого работа содержит статистические информации, таблицы и предложении народа. Текстовый материал состоит из основных трех глав , в заключении находится личное мышление авторов о решении проблем АПК КР. Нет предел успеха… Ключевые слова: аграрный сектор, экономическое развитие, промышленность, экономическая информация, материально-технические ресурсы и др.
Increasing the economic efficiency of agricultural enterprises in a market economy
Annotation: the article describes the current state of an enterprise in the agrarian sector of the Kyrgyz Republic, their unsolvable problems from independence to the present day and the role of domestic economists in solving these problems. In addition, the work contains statistical information, tables and proposals of the people. The text material consists of 3 main chapters, in the conclusion there is personal thinking about solving the problems of the agro-industrial complex of the Kyrgyz Republic.There is no limit to success … Keywords: agricultural sector, economic development, industry, economic information, material and technical resources, etc.
27. Сооронбаева Б.Б.
УДК 330.101 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.27
СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЕ ПОСЛЕДСТВИЯ COVID-19
Аннотация: пандемия Ковид-19 создала серьезные угрозы для продовольственной безопасности и питания беднейших слоев населения Кыргызской Республики. Уровень бедности, который столкнулось с так называемой цифровизацией, которая пришла в кыргызские семьи для сохранения мер безопасности. Ключевые слова: коронавирус, пандемия, население, экономика, уровень жизни, цифровизация.
КОВИД-19 СОЦИАЛДЫК-ЭКОНОМИКАЛЫК КЕСЕПЕТТЕРИ
Аннотация: ковид-19 пандемиясы Кыргыз Республикасынын калкынын эң жакыр катмарынын азык-түлүк коопсуздугуна жана тамактануусуна олуттуу коркунучтарды жаратты. Өлкөдө буга чейин жогорку деп эсептелген жакырчылыктын деңгээли бир топ жогорулады. Мындан тышкары, калк санариптештирүү деген нерсеге туш болуп, кыргыз үй-бүлөлөрүнө коопсуздук чараларын сактоону шарттады. Түйүндүү сөздөр: Таажы вирусу, пандемия, калк, экономика, жашоо деңгээли, санариптештирүү.
SOCIO-ECONOMIC CONSEQUENCES OF COVID-19
Аnnotation: the Covid-19 pandemic has created serious threats to the food security and nutrition of the poorest segments of the population of the Kyrgyz Republic. The level of poverty, which was already considered high in the country, has increased significantly. In addition, the population faced the so-called digitalization, which came to Kyrgyz families to maintain security measures. Keywords: coronavirus,
28. Тагаева Б.А.
УДК 3.33.330.34 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.28
Аннотация: Бул макалада, заманбап шартта Кыргызстандын экономикасына түз чет элдик инвестицияларды тартуу көйгөйлөрү жана перспективалары каралган. Республиканын экономикасынын эффективдүү өнүгүүсү көбүнчө ойлонулган инвестициялык саясаттан көз каранды жана экономиканын өнүгүүсүнүн жаңы моделин аныктайт. Экономиканы модернизациялоо жана туруктуу экономикалык өсүшүн камсыз кылуу максатында, бүгүнкү күндө чет элдик инвестицияларды тартууга өзгөчө көнүл бурулуп жатат. Ачкыч сөздөр: интеграция, инвестиция, кредиттер, модернизация, экспорттук потенциал, эркин экономикалык зона, инвестициялык жагымдуулук
ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ ПРИВЛЕЧЕНИЕ ПРЯМЫХ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ В ЭКОНОМИКУ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
Аннотация: В статье рассмотрены вопросы проблемы и перспективы привлечение прямых иностранных инвестиций (ПИИ) в экономику Кыргызстана на современном этапе. Эффективность развития экономики во многом будет зависеть от продуманной инвестиционной политики в республике, которая позволила бы определить новую модель развития экономики. На сегодняшний день особое внимание уделяется привлечению ПИИ в целях обеспечения устойчивого экономического роста и модернизации экономики. Ключевые слова: интеграция, инвестиция, кредиты, модернизация, экспортный потенциал, свободная экономическая зона, инвестиционная привлекательность
PROBLEMS AND PROSPECTS OF ATTRACTING FOREIGN DIRECT INVESTMENT IN ECONOMY OF KYRGYZ REPUBLIC
Annotation: In this article considered questions of problems and perspectives attraction divecb of foreijn investment in economy of Kyrgyz on modern stage. Development of elective economic in many will depend on thoughtful politic investing in republic, which let define the new model develop economic. Today’s a given special attention direct of foreign investment in order to provide stable economic growth and economic modernization. Keywords: integration, investment, loans modernization, export potential, import substitution, free economic zone, investment attractive.
29. Жуманалиева М.У.
УДК 620.92 DOI:10.58494/esai.22(5).2022.29